مقایسه مدیریت خدمات سلامت روان در ایران و کشورهای منتخب

مقدمه: داشتن سلامت روانی لازمه رشد و شکوفایی انسان‌ها و در نتیجه رشد جوامع می‌باشد. لذا توجه به سلامت روانی افراد امری ضروری است و جزو مراقبت‌های بهداشتی می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف مقایسه مدیریت خدمات سلامت روان در ایران و کشورهای منتخب انجام گرفت. روش کار: پژوهش حاضر به روش توصیفی-مقایسه ای در 5 کشور با معیارهای مشخص طی سه مرحله انجام شد. در مرحله اول یک مطالعه مروری به منظور تحلیل وضعیت موجود مدیریت خدمات سلامت روان در ایران و جهان انجام شد. در مرحله دوم، کشورهای کره جنوبی، فیلیپین، مصر و برزیل جهت مقایسه با ایران انتخاب شدند. در مرحله سوم مدیریت خدمات سلامت روان در کشورهای منتخب و ایران بوسیله "ابزار بررسی نظام سلامت روان"(Assessment Instrument for Mental Health System) سازمان بهداشت جهانی مورد بررسی قرار گرفت. این ابزار 6 حوزه مدیریت خدمات سلامت روان را می‌سنجد. روایی محتوا و پایایی آن بر اساس همسانی درونی در مطالعات گذشته اندازه گیری شده است. به منظور جمع آوری داده‌ها از فرم کوتاه پژوهشگر ساخته که خلاصه ابزار فوق و نیزاطلاعات مدیریت خدمات سلامت روان کشورهای منتخب بود، استفاده شد. این فرم کوتاه دارای 33 عبارت در 6 حوزه مدیریت خدمات سلامت روان می‌باشد. پس از بررسی داده‌ها، نتایج مربوط به هر کشور تحلیل شد. یافته‌ها: در حوزه 1، اکثر کشورها سیاست سلامت روان مشخص داشتند اما نوع سیاست‌ها در کشورهای مختلف، متفاوت بود اما ایران و فیلیپین قوانین مشخص سلامت روان نداشتند. در حوزه 2 مدیریت خدمات سلامت روان در تمام کشورها توزیع نامناسب تخت‌های روانپزشکی و متخصصین وجود داشت اما در خصوص مراکز سلامت روان و تعداد و تنوع آن‌ها با هم اختلاف داشتند. در حوزه 3، بین کشورها در خصوص پروتکل‌های موجود و تجویز داروها تفاوت وجود داشت. در حوزه 4، در تمام کشورها توزیع نامناسب نیروی انسانی وجود داشت اما از نظر تعداد، تنوع، و تخصص متفاوت بودند. در حوزه 5، وجود انجمن‌های بیماران و خانواده‌ها در بین کشورها متفاوت بود. در حوزه 6، نظام جمع آوری اطلاعات و میزان پژوهش‌های مربوط به سلامت روان در بین کشورها تفاوت وجود داشت. نتیجه گیری: مقایسه کشورهای منتخب و ایران نشان داد که در حوزه‌های مختلف مدیریت خدمات سلامت روان بین کشورها تفاوت وجود دارد. در ایران قوانین مشخص مدیریت خدمات سلامت روان و نظام کنترل و جمع آوری داده‌ها وجود ندارد و سیاست‌های موجود اجرا نمی‌شود. همچنین اگرچه در مقایسه با کشورهای منتخب منابع انسانی و غیر انسانی مطلوبی دارد، اما مدیریت و برنامه ریزی مناسبی برای آن‌ها ندارد. لذا ایجاد قوانین و مقررات و ایجاد نظامی جهت مدیریت خدمات سلامت روان ایران پیشنهاد می‌شود.